Dünyanın en büyük devlet servet fonu olarak bilinen Norveç Varlık Fonu, dün yaptığı resmi açıklamada, İsrail merkezli perakende ve enerji şirketi Baz'ın sahip olduğu bütün hisseleri sattığını kamuoyuna duyurdu. Söz konusu şirketin, işgal altındaki Batı Şeria bölgesindeki İsrail yerleşim birimlerine akaryakıt ulaştırmak için gerekli altyapının sahibi ve işletmecisi olduğu belirtildi.
Batı Şeria Faaliyetleri Hisseleri Etkiledi
Bu karar, fonun etik kurulu tarafından geçtiğimiz Ağustos ayında hayata geçirilen ve İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarındaki eylemlerine destek veren kuruluşlara yönelik etik prensipleri daha da sıkılaştıran bir bildirinin ardından atılan ikinci önemli adım olarak kayıtlara geçti. Fon, daha önce, geçtiğimiz Aralık ayında İsrail'in önde gelen telekomünikasyon şirketi Bezeq'teki yatırımlarını da sonlandırmıştı.
Etik İlkeler ve Küresel Etkileri
Yaklaşık 9 bin şirkette yüzde 1,5 oranında hisseye sahip olan bu büyük fon, Norveç parlamentosunun belirlediği temel prensipler doğrultusunda hareket ediyor ve çevresel, sosyal ve yönetişim konularında öncü bir rol üstleniyor. Bu son gelişme, Ekim 2023'te Gazze'de başlayan çatışmaların ardından İsrail ile ticari bağlarını koparan veya İsrail bağlantılı şirketlerle ilişkilerini gözden geçiren en güncel Avrupa finans kuruluşu örneğini teşkil ediyor.
Baz'ın Rolü ve Uluslararası Hukuk
Baz, İsrail'in en büyük akaryakıt istasyonu zinciri olarak biliniyor ve işgal altındaki Batı Şeria'da dokuz ayrı istasyonu işletiyor. Etik Kurul, yatırımın geri çekilmesi yönündeki tavsiyesinde, "Baz, Batı Şeria'daki İsrail yerleşimlerine yakıt temin etmek için altyapıyı işlettiğinden, bu yerleşimlerin sürdürülebilirliğine katkıda bulunmaktadır" ifadelerine yer verdi. Kurul ayrıca, "Yerleşimler uluslararası hukuka aykırı bir şekilde inşa edilmiştir ve varlıklarının devamlılığı, bu hukukun sürekli olarak ihlal edilmesi anlamına gelmektedir" şeklinde bir değerlendirmede bulundu.
Gelecek Yatırım Kararları Merak Konusu
Geçtiğimiz yıl Birleşmiş Milletler'in en yüksek yargı organı, İsrail'in Filistin topraklarını işgalinin ve buradaki yerleşim faaliyetlerinin yasadışı olduğuna hükmetmiş ve en kısa sürede geri çekilme çağrısında bulunmuştu. Ancak Tel Aviv yönetimi bu kararı reddederek, "tamamen yanlış" ve tek taraflı bir karar olarak nitelendirmişti. Yatırımların geri çekilmesi konusunda nihai kararı verme yetkisi Norveç Merkez Bankası Yönetim Kurulu'nda bulunuyor ve Etik Kurul bu kurula sadece tavsiyelerde bulunuyor.
Fon, halihazırda söz konusu şirketteki tüm hisselerini satmış durumda. Fonun portföyünde bulunan enerji temini, altyapı inşaatı, seyahat ve turizm, bankacılık gibi çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren yaklaşık 65 şirketin daha değerlendirildiği belirtilirken, diğer yatırımlardan da benzer çıkışların olup olmayacağı ise henüz netlik kazanmadı.
El Muhabir
