Türkiye, 11 Nisan 2017’de Rusya'dan S-400 hava savunma sistemini satın almasının ardından ABD ile ortak üretim sürecine girdiği F-35 programından 17 Temmuz 2019’da çıkarıldı.
Uzun müzakerelerden sonra Washington ve Ankara, bunun yerine F-16 savaş uçaklarının satışı ve modernizasyonu için anlaştı. Peki, günümüzde Türkiye'nin envanterinde hangi savaş uçakları var?
BBC’nin haberine göre bazı derleme rakamlar şu şekilde:
F-4E
1955-1974 arasında süren Vietnam Savaşı sırasında dünya çapında ünlenen ABD yapımı F-4'ler, 1970'lerde ilk kez 40 uçakla Türkiye'nin envanterine girdi.
O dönem 10'dan fazla ülkenin kullanmaya başladığı avcı bombardıman F-4E uçaklarından 1980 yılına kadar 32 adet daha satın alındı.
1980'li yıllarda 70 adet ikinci el; 1991-1992 yıllarındaki Körfez Savaşı sırasında da 40 adet F-4E Phantom uçağı Türkiye'ye hibe edildi.
O dönem akıllı bomba kullanma ve havadan karaya güdümlü füzelerle jetlerin taarruz kabiliyetinin büyük oranda artırıldığı açıklandı.
1990'lara gelindiğinde envanterde 182 adet F-4E savaş uçağı vardı. 1997'de İsrail'le yapılan anlaşma kapsamında bu uçaklardan 54'ü 2003'e kadar modernize edildi ve F-4E Terminatör 2020 adını aldı.
İkinci ve üçüncü nesil savaş uçakları olan F-4E'ler, zaman içinde çok sık kaza/kırıma uğradıkları ve gelişen teknolojiyi yakalayamadıkları eleştirileriyle karşılaştı.
F-35'lerin aktif hizmete başlamasıyla birlikte 2020 yılında F-4E'lerin tamamını envanter dışı bırakma planları gündemdeydi.
Ancak 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminin ardından Gülen cemaatiyle bağlantılı olduğu gerekçesiyle görevden alınan pilotların büyük bir kısmının F-16 pilotu olması, F-35 projesinde de gecikmeler yaşanması sebebiyle F-4E'lerin aşama aşama emekli edilmesi planı yavaşlatıldı.
Şu an Türkiye'nin envanterinde bir filo kadar, yani 30 civarı F-4E aktif olarak kullanılıyor.
Ankara 2019'da F-35 projesinden çıkarılınca, F-4E'leri envanterden çıkarma planını şimdilik rafa kaldırdı.
F-16
Türk Hava Kuvvetleri'nin envanterine 1987'de giren ve büyük oranda o zamanki adıyla Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı (TUSAŞ) tarafından üretilmeye başlayan F-16'ların çeşitli modelleri var.
İlk modeli Blok 1 olan bu savaş uçaklarının en güncel modelleri Blok 70/72'ler.
Türkiye'nin aldığı ilk F-16'lar Blok 30 modeliydi. 1987-1995 arasında 160 adet F-16 Türkiye'nin envanterine girdi.
Bunların sekiz adedi ABD'den satın alınırken 152'si TUSAŞ tarafından monte edildi. 1999'a kadar 80 adet F-16 daha envantere katıldı.
2000'li yıllara girerken 12 filoluk F-16 adediyle Türk Hava Kuvvetleri'nin asıl gücünü F-16'lar oluşturmaya başladı.
ABD ile anlaşmalı olarak beş ülkenin ortak üretime katıldığı F-16'lar, TUSAŞ tarafından sadece Türk Hava Kuvvetleri için değil, diğer ülkelere satılmak üzere de üretildi.
2000'li yıllarda bu kez F-16'lar da kaza/kırım haberleriyle anılmaya başladı. Teknolojik gelişmeleri yakalayabilmek ve gövde ömrünü uzatabilmek için modernizasyon ihtiyacı öncelik kazandı.
Lockheed Martin firmasıyla yapılan anlaşma kapsamında 30 adet F-16 daha 2012'de Türk Hava Kuvvetleri filosuna katıldı.
Bugün, kaza/kırıma uğrayanlar çıkarıldığında yaklaşık 250 kadar F-16 uçağı Türk Hava Kuvvetleri tarafından aktif olarak kullanılıyor.
Türkiye'nin en sık askeri operasyon düzenlediği ve iç politikada tartışmalara yol açarak geniş yer tutan Irak'ın kuzeyinde, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yaptığı açıklamalara göre, bir operasyonda bir filodan, yani 20'den fazla F-16 uçurulduğu oluyor.
KAAN Projesi
Hükümet, halen F-35 projesine dahil olduğu 2010 yılında, 2020'li yıllarda envantere gireceği öngörülen F-35'lerle entegre olarak çalışabilecek beşinci nesil bir yerli savaş uçağı için çalışmalara başladığını açıklamıştı.
2018 sonunda Milli Muharip Uçak (MMU) adı verilen KAAN jetinin yapımına resmen başlandı.
Ankara Rusya'dan NATO sistemleriyle uyumsuz uzun menzilli hava savunma füzesi S-400'leri satın aldıktan sonra F-35 programından çıkarılınca KAAN, Türkiye'nin gelecekte beşinci nesil savaş uçağı sahibi olabilmesi için tek plan olarak kaldı.
KAAN, ilk deneme uçuşunu Şubat 2024'te gerçekleştirdi. TUSAŞ'a göre Türkiye'nin ilk milli savaş jeti, 2030'lu yıllardan itibaren Hava Kuvvetleri'nde F-16'ların yerini alacak.
Planlandığı gibi giderse, her yıl ortalama 24 uçak üretilmesiyle birlikte beşinci nesil savaş uçaklarının Türk Hava Kuvvetleri'ndeki mevcut filonun yerini alması 2040'ı bulacak.
El Muhabir
